Sa druge strane slike

Izložba „Sa druge strane slike“ savremenih umetnika Zorana Tairovića (Srbija), Seada Kazanxhiua (Albanija), Nihada Nina Pušije (Nemačka / Bosna i Hercegovina) i umetnice Delaine La Bas (Velika Britanija) biće otvorena 10. novembra u Kulturnoj stanici Svilara i Srpskom narodnom pozorištu i trajaće do 6. decembra.

Stručno vođenje kroz izložbu biće održano 12. novembra od 16 do 17 časova u holu Srpskog narodnog pozorišta.

Razgovor sa umetnicima i autorima teksta u katalogu biće upriličen 12. novembra od 18 do 19 časova u Kulturnoj stanici Svilara.

Izložba se fokusira na istraživački prostor „iza slikeˮ, s težnjom da koncepcije i stvaralačke procese prikaže iznutra, iz same umetničke prakse i vizuelnog jezika ovih stvaralaca, čije radove povezuje dekolonizacijski i kritički pristup instituciji umetnosti.

Prostor „iza slikeˮ koji nastaje pre pojavnog dela umetnika, često i ostaje skriven. Zbog toga je na ovoj izložbi naglasak upravo na tom prostoru u delima značajnih predstavnika i značajne predstavnice progresivne romske kulture i savremene umetničke sfere, u okviru kojih se iznedrilo njihovo stvaralaštvo i izoštrio kritički pristup. Iza prikazanih dela stoje višedecenijski rad i posvećenost istraživačkom pristupu koji je proizašao iz njihovih sopstvenih zajednica i spoznajnih sfera, u kojima i sa kojima umetnici žive i rade. U prilog tome, prostor „iza slikeˮ implicira, kako to u pratećem katalogu piše Zoran Tairović, u svom gotovo manifestnom iskazu Aktivirani signal iza slike, reakciju na dve ključne reči: prva je nevidljivost, a druga je stradanje.

Opus „Tarot, Velika arkana“ sastoji se od dvadeset i dva prizora koja je Zoran Tairović naslikao usudivši se da povrati simbolički i alegorijski jezik koji je postojao pre nego što se tekući evropocentrični poredak ustalio. Šta se nalazi iza evropocentrične predstave i kako se izboriti za njenu reviziju, za drugačiji konceptualni prostor i simboličke formacije, pita se Tairović, ukazujući na to da umetnikova snaga leži u činu aproprijacije, koju i sam vrši u nastojanju da romskom stvaralaštvu vrati ono što mu je oduzeto. Pored toga, Zoranov film „Šangajski monodrom“ nastao je iz predstave koja se odvijala na ulicama Šangaja, uključujući žitelje ovoga novosadskog naselja kroz interakciju sa umetnicima i glumcima. Projekcija filma se odvija svakodnevno u okviru izložbe „Sa druge strane slike“ u Kulturnoj stanici Svilara.

S druge strane, „Gnezda“ donose priču o intervenciji koju je na fasadi muzeja Fridericianum, u sklopu Documente 15 u Kaselu, izveo umetnik Sead Kazanxhiu. Iako se Seadova predimenzionirana lastavičija gnezda mogu doživeti kao jednostavna umetnička metafora, ona jesu više od toga, jer problematizuju institucionalnu diskriminaciju, dok naglašavaju gostoprimstvo, neraskidivo povezano sa romskim izvorom.

Umetnica Delaine Le Bas poziva nas da se čuvamo lingvističkog inženjeringa, naglašavajući intersekcionalni pristup, koji je usvojila istražujući odgovore kroz vizuelne forme protesta, ironiju i afirmaciju lingvističkih i vizuelnih idioma. Jezik je ključna preokupacija ove umetnice, koliko radi sopstvenog identiteta, toliko i zbog Bregzita i pandemije, u kojima Delaine vidi povod za zaoštravanja u taktikama podela i isključivanja, pri čemu se jezik koristi kako bi nas zaključao i isključio.

Po dolasku u Nemačku iz rodnog Sarajeva, Nihad Nino Pušija je decenijama pratio izbegličke sudbine Roma, kako u Berlinu tako i u bivšoj Jugoslaviji. Tada su mahom nastali dirljivi portreti ljudi sa statusom „tolerisanogˮ u Nemačkoj i fotografije izbegličkog smeštaja, getoizacije, romskih naselja u zapadnoj Evropi i deportacije Roma u nesigurnu budućnost.

U celini, izložba „Sa druge strane slike“ teži da izgradi toliko potreban prostor refleksije i predstavi konverzaciju između samih stvaralaca, umetnika, kustosa i autora tekstova u katalogu, u nadi da će otvoreni prostor poslužiti kao solidna osnova za drugačija umetnička i misaona stremljenja. U okviru izložbe se održavaju i razgovori o umetničkim radovima, uključujući i stručna vođenja sa autorkama i autorima piscima tekstova u katalogu poput Suzane Milevske, Matthiasa Reichelta i Christine Eyene, kao i sa kustosom Vladanom Jeremićem.

Foto: Nihad Nino Pušija, „Queen Kenny with two go-go dancers, Black Gay Night at SO36“, Berlin-Kreuzberg, 1996.