Šta donosi prostor iza slike? / Sa druge strane slike

Razgovor sa autorima i stručno vođenje kroz izložbu „Sa druge strane slike“ biće održan 5. decembra u 19 časova u Kulturnoj stanici Svilara. Tim povodom biće predstavljen trojezični katalog (engleski, romski i srpski jezik), a na predavanju će govoriti Zoran Tairović, umetnik i autor teksta; Vladan Jeremić, kustos izložbe i urednik kataloga, Steva Nikolić, Opre Roma Srbija.

Jedinstvena trojezična publikacija „Sa druge strane slike” prati istoimenu izložbu savremenih umetnika Zorana Tairovića (Srbija), Seada Kazanxhiua (Albanija), Nihada Nina Pušije (Nemačka / Bosna i Hercegovina) i umetnice Delaine Le Bas (Velika Britanija) u Kulturnoj stanici Svilara i Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu.

„Sa druge strane slike“ je prva publikacija savremene umetnosti na romskom jeziku objavljena u Srbiji. Namera istoimene izložbe je da predstavi istraživački prostor „iza slike”, što podrazumeva da se koncepcije i procesi pokažu iznutra, iz same umetničke prakse i vizuelnog jezika. Pored toga, izložba prikazuje dekolonizacijske i institucionalno kritičke pristupe ovih autora. Pomenuti prostor je široj publici često nevidljiv u okvirima konvencionalnog reprezentacijskog sveta umetnosti, a zapravo se nalazi iza pojavnog rada umetnika, odnosno u njihovim specifičnim pristupima i praksama. Prostor „iza slike” implicira, kako to na početku ove publikacije piše Zoran Tairović, u svom gotovo manifestnom uvodnom tekstu „Aktivirani signal iza slike“, reakciju na dve ključne reči: prva je nevidljivost, a druga je stradanje.

Tekstualni prilozi u publikaciji, a čiji su autori Vladan Jeremić, Matthias Reichelt, Delaine Le Bas i Christine Eyene analiziraju konkretne umetničke radove i prakse umetnika. Pored njih, centralnu ulogu u strukturi publikacije ima esej Suzane Milevske: Razlika između govoriti i raditi u korišćenju „mi”, koji je u teorijskom i društveno angažovanom smislu veoma aktuelan. Milevska kritički sagledava reprezentacijske aspekte, uključujući i talas aproprijacija i privilegija u korišćenju „mi”, što je postalo naročito uočljivo nakon Dekade inkluzije Roma 2005–2015, kada se, kako Suzana piše: „… internalizacija antiromstva pretvorila u simptom netrpeljivog odnosa između neoliberalizma i demokratije.” Njen tekst obrađuje paradokse i ograničenja konteksta umetnosti koji pokušava da izmeni naša evropska društva.

Izložba „Sa druge strane slike” realizuje se u okviru projekta „Šangajski monodrom” i programskog luka Druga? Evropa, Evropske prestonice kulture Novi Sad 2022 u saradnji sa Kulturnom stanicom Svilara i Srpskim narodnim pozirištem u Novom Sadu. Projekat „Šangajski monodrom” je podržala Fondacija Novi Sad – Evropska prestonica kulture. Zahvaljujemo se Evropskom romskom institutu za umetnost i kulturu Srbija na podršci u pripremi izložbe i deljenju entuzijazma da se umetnost Roma učini vidljivom.

Izložba „Sa druge strane slike” traje do 6. decembra 2022. godine.

Foto: Marko Pudić